Ҫӗнӗ Шупашкарта каллех инкек пулнӑ. Каллех ача чӳречерен тухса ӳкнӗ. Икӗ ҫулти ача виҫҫӗмӗш хутран ӳкнӗ.
Ку ҫӗртме уйӑхӗн 11-мӗшӗнче Советски урамӗнчи 14-мӗш ҫуртра пулнӑ. Валерий Колымагин каланӑ тӑрӑх, ача каҫхи 6 сехет тӗлне тухса ӳкнӗ. Вӑл ун чухне шӑпах унтан иртсе пынӑ. Вӑлах ачана васкавлӑ медпулӑшупа илсе кайнине курнӑ.
Ача кухньӑри чӳрече ҫинче упаленнӗ-мӗн. Амӑшӗ вӑл вӑхӑтра япала ҫунӑ. Ача виҫҫӗмӗш хутран ӳксе суранланнӑ. Унӑн алли хуҫӑлнӑ, пуҫӗ аманнӑ. Хальлӗхе ача хӑйне мӗнле туйни пирки пӗлтермен-ха.
Паян, Раҫҫей кунӗнче, Ҫӗнӗ Шупашкарта пурте пӗрле хускану тунӑ. Уяв шӑпах ҫак мероприятирен пуҫланнӑ.
Ӑна спортра палӑрнӑ Алексей Германов ертсе пынӑ. Алексей — спорт аэробики енӗпе тӗнчен икӗ хут чемпионӗ. Мероприяти Ҫӗнтерӳ паркӗнче ирхи 8 сехет ҫурӑра пуҫланнӑ.
Алексей Германов каланӑ тӑрӑх, халӑх туслӑн пӗрле пухӑннӑ, пурте ун хыҫҫӑн хусканусене тунӑ. Спортсмен Ҫӗнӗ Шупашкар ҫыннисем туслӑ халӑх пулнине палӑртнӑ.
Ҫитес уйӑхӑн 1-мӗшӗнчен коммуналлӑ пулӑшу хакӗ ӳсмелле. Республикӑра ӑшӑ энергийӗн тарифӗ 8,8 процент хакланӗ. Сивӗ шывшӑн тата канализацишӗн унчченхинчен 11,8 процент нумайрах тӳлеме тытӑнӑпӑр. Хула ҫыннисем пӗр кВтч ҫутӑшӑн 2 тенкӗ те 80 пус тӳлӗҫ (7,3 процент нумайрах), ял ҫыннисем — 1 тенкӗ те 96 пус (7,1 процент ытларах). Ҫут ҫанталӑк газӗн пӗр кубла метрӗ малашне 5 тенкӗ те 4 пуса кайса ларӗ — ку вӑл унчченхинчен 35 пус нумайрах.
Хаксем хӑпарассине Чӑваш Ен Элтеперӗ тунтикун ирттернӗ канашлура та сӳтсе явнӑ. Кун пирки хыпарланинче Элтеперӗн Администрацийӗн пресс-служби тарифсем Раҫҫейӗн тариф служби Чӑваш Ен валли ҫирӗплетнӗ хакран ытла хӑпарманнине палӑртать. Ҫав вӑхӑтрах Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар хулисен тата Лапсар ял тӑрӑхӗсен администрацийӗсем тарифа республикӑри вӑтам индексран ытларах ҫирӗплетме ыйтнӑ иккен. Ҫапла вара коммуналлӑ пулӑшушӑн Ҫӗнӗ Шупашкарта тариф вӑтамран 15 процент хӑпармалла, Шупашкар хулипе Лапсар ял тӑрӑхӗнче — 12,2-шер процент. Юлашкинчен каланӑ цифра Ҫӗмӗрле хулине те пырса тивет.
Ҫӗнӗ Шупашкарта ӑшӑ энергийӗшӗн хак 13,6 процент хӑпармалла, шывпа канализацишӗн — 15 процент.
Патӑрьел районӗнче тутарсен наци уявне паллӑ тунӑ. Сапантуй Ыхраҫырминче иртнӗ. Унта тӗрлӗ наци ҫыннисем пухӑннӑ. 200 ытла ҫын уявра чун каниччен савӑннӑ.
Сапантуй программи вӑйӑсемпе, конкурссемпе, концертпа, спорт ӑмӑртӑвӗсемпе пуян пулнӑ. Яланхи пекех ирӗклӗ кӗрешӳ анлӑ иртнӗ. Ӑна тутарсем тутар-пушкӑрт кӗрешӗвӗн Чӑваш Енри федерацине йӗркеленӗ Небиулл Санзяпова халалланӑ. Вӑл — СССР спорт мастерӗ.
12 регионти сакӑр команда тӗп парнене — тихана — ҫӗнсе илессишӗн тупӑшнӑ. Чи вӑйли Шӑнкӑртамри Ринас Садаров пулнӑ. Ҫӗнӗ Шупашкарти лаша спорчӗн шкулӗн вӗренекенӗсем те куракансене тӗлӗнтернӗ.
Район администрацийӗн ял хуҫалӑх пайӗн пуҫлӑхӗ Мансур Калмыков кӑҫал ҫураки ӑнӑҫлӑ вӗҫленнине палӑртнӑ. Вӑл ял хуҫалӑхсенче ӗҫлекенсене ҫак ятпа саламласа малашне те ӑнӑҫусем тума вӑй-хӑват суннӑ.
Ҫӗнӗ Шупашкарта Мускав облаҫӗнчи ачасем чир ҫаклатни пирки Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.
Аса илтеретпӗр, Мускав облаҫӗнчи Наро-Фоминск хулинчи спорт шкулӗсенчен Ҫӗнӗ Шупашкарти ятарлӑ спорт шкулне 11–15 ҫулти 20 ача тренировкӑна пуҫтарӑннӑ. Кунта вӗсем ҫӗртмен 3-мӗшӗнче вунӑ кунлӑха килсе ҫитнӗ. Ӗнер, ҫӗртмен 8-мӗшӗнче, вӗсенчен ҫиччӗшӗ Ҫӗнӗ Шупашкарти пульницӑсенчен пӗрне лекнӗ. Вӗсене тухтӑрсем малтанласа «Вӑтам йывӑрӑшлӑ вар-хырӑм инфекцийӗ» текен диагноз лартнӑ.
Ачасем спорт шкулӗ ҫумӗнчи хӑна ҫуртӗнче пурӑннӑ. Ӗнер 5 арҫын ачапа 2 хӗрача хӑйсене япӑх туйма тытӑннӑ. Ҫакна кура тухтӑрсенчен пулӑшу ыйтма тивнӗ.
Ачасен вар-хырӑм чирӗ пуҫланнине кура тӗпчевҫӗсем пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Вӗсем халӗ санитарипе эпидемиологи правилине пӑсни пирки РФ Пуҫиле кодексӗн 236-мӗш статйин 1-мӗш пайӗпе тӗрӗслев ирттереҫҫӗ.
Ӗнер, ҫӗртмен 8-мӗшӗнче, Чӑваш Енре 12–14 ҫулсенчи ачасем наркӑмӑшланнӑ-мӗн. Пирӗн республикӑна вӗсем Мускав тӑрӑхӗнчи Наро-Фоминск хулинчен ишесси енӗпе вӗренӳ тренировкисем ирттермешкӗн килнӗ.
Ачасене Ҫӗнӗ Шупашкарти хула пульницине илсе ҫитернӗ. Ачасем Олимп резервӗсен ачасемпе ҫамрӑксен ятарлӑ спорт шкулӗнче темиҫе кун пулнӑ хыҫҫӑн хӑйсене япӑх туйма тытӑннӑ. Пирвайхи симптомсем ҫӗрлех палӑрма тытӑннӑ-мӗн: хӑстарнӑ, хырӑм ыратнӑ, вар-хырӑм ҫемҫелнӗ. Ирхине вара 7 ҫынна инфекци уйрӑмне илсе кайнӑ.
Ун чухне пурте каҫхине апатланнӑ. Анчах пӗри апатланӑша кайманнине, пур-пӗрех наркӑмӑшланнине палӑртнӑ. Ахӑртнех, ку апатланӑша кайнӑшӑн мар тесе шутлаҫҫӗ. Тен, вӗсем темӗнле вирус ҫаклатнӑ.
Специалист та ачасем апата пула мар наркӑмӑшланнине пӗлтернӗ. Ачасем инфекцие Наро-Фоминскранах илсе килме пултарнӑ-мӗн. Малтан та командӑри темиҫе ача наркӑмӑшланнине каланӑ-мӗн.
Инфекци уйрӑмен заведующийӗ Евгений Чеглаков каланӑ тӑрӑх, ачасен сывлӑхӗшӗн хӑрамалли ҫук. Вӗсем тӑван хулинче пулнӑ-тӑк халех киле ярӗччӗҫ те. Анчах вӗсем хӑна ҫуртӗнче пурӑнаҫҫӗ, ҫавӑнпа вӗсен ытти ачапа хутшӑнма юрамасть.
Раҫҫейӗн Пенси фончӗн Чӑваш Енри уйрӑмӗнчен пӗлтернӗ тӑрӑх, «2014 ҫулхи чи лайӑх страхователь» пӗтӗм Раҫҫейри конкурса пӗтӗмлетнӗ. Унта Чӑваш Енри 17,5 пин организаципе ҫынсене тара тытса ӗҫлеттерекен усламҫӑ куҫӑнсӑр майпа хутшӑннӑ.
Чи лайӑххисене палӑртнӑ чух пенси тата медицина страхованийӗ валли укҫа епле куҫарса пынине, отчета хальхи технологисемпе тӑратнине, вӑл е ку организаципе усламҫӑ пирки ҫынсем ҫӑхавланипе ҫӑхавламаннине, ӗҫ укҫи регионта пурӑнма кирлӗ чи пӗчӗк виҫепе килӗшсе тӑнипе тӑманнине тата ытти хӑш-пӗр саманта шута илнӗ.
«500 ҫынтан ытла ҫынлӑ страхователь» ушкӑнра Шупашкарти «Керамика» общество, Шупашкарти строительство материалӗсен савучӗ, Шупашкарти 2-мӗш номерлӗ ҫӑкӑр савучӗ тата кану вӑхӑтӗнче тӑхӑнмалли ҫи-пуҫ кӑларакан «ХСН» общество ҫӗнтернӗ.
«100 ҫынтан пуҫласа 500 ҫын таран ӗҫлекен страхователь» ушкӑнра Елчӗк районӗнчи «Комбайн» ял хуҫалӑх кооперативӗ, Ҫӗрпӳри 139-мӗш номерлӗ ҫул-йӗрпе эксплуатаци предприятийӗ, Тӑвай районӗнчи «Акконд-агро» фирма, Ҫӗнӗ Шупашкарти «Хӗвел» общество мала тухнӑ.
«100 ҫынтан сахалтарах ҫынлӑ страхователь» ушкӑнра лайӑххисен шутне Йӗпреҫ районӗнчи «Ҫӗнтерӳшӗн» хаҫат редакцийӗ, Канашри «Северяночка» предприяти, Ҫӗмӗрлери «Юсав мастерскойӗ тата автофургон енӗпе ӗҫлекен конструктор бюровӗ» АУО, Патӑрьелти «Батыревское» АХО палӑрнӑ.
Ҫӗнӗ Шупашкарта Ачасене хӳтӗлемелли пӗтӗм тӗнчери куна халалласа «Шӑплӑх эрни» ирттереҫҫӗ. Акципе килӗшӳллӗн, хӗрарӑмсене аборт тума чарма хӑтланӗҫ.
Акцие хулари медицина центрӗ ирттерет. Вӑл 10 кун тӑсӑлӗ. Ҫак тапхӑрта медицина центрӗн ӗҫченӗсем хӗрарӑмсене аборт сиенӗ пирки каласа кӑтартӗҫ. Ача пӑрахма юраманни пирки вӗсемпе психологсем те, гинекологсем те калаҫӗҫ.
Ҫӗнӗ Шупашкарти медицина центрӗн ӗҫченӗсем каланӑ тӑрӑх, вунӑ кунра ҫие юлнӑ хӗрарӑм шухӑшне улӑштарма пултарать. Практика кӑтартнӑ тӑрӑх, хӗрарӑмсем тухтӑрсемпе калаҫнӑ хыҫҫӑн аборт тума таврӑнмаҫҫӗ.
Алексей Кизилов тӗп тухтӑр центра аборт тума шутланӑ кашни хӗрарӑмпа психолог, социаллӑ хӳтӗлев службин ӗҫченӗ ӗҫленине каланӑ. Акци ирттерни усси пуррине палӑртаҫҫӗ. Пӗлтӗрхипе танлаштарсан, абортсен хисепӗ чакнине ҫирӗплетет тухтӑр.
Чӑваш Енре пирӗн республикӑра ырантан ҫанталӑк сулхӑнлатмалла. Каҫхине ӑшах тӑрать пулсан та кӑнтӑрлахи сывлӑш температури 22–27 градуспа танлашмалла. Ыран, юнкун, ҫумӑр та кӑнтӑрла ҫӑвассине пӗлтереҫҫӗ. Ҫӗртмен 5-мӗшӗнчен вара сывлӑш температури 22 градус ӑшӑран ытла хӑпармӗ. Канмалли кунсенче вара 15–20 градус кӑна пулӗ. Ун чух кӑштах ҫумӑр та ҫӑвасса пӗлтереҫҫӗ. Сулхӑн ҫанталӑк ҫитес тунтикунччен тытӑнса тӑма пултарать. Ҫанталӑк ҫапларах пулассине Гидрометцентрӑн пайӗн пуҫлӑхӗ Марина Китарьева пӗлтернӗ.
Ӗнер вара республикӑн ҫурҫӗр енчи тӑрӑхӗсенче — Шупашкарта, Ҫӗнӗ Шупашкарта, Тутаркасси енче — пӑр та ҫуса иртнӗ. Ҫумӑр ҫӑвассин нормине илсен, республикӑн ҫурҫӗр енчи районӗсенче кӑна вӑл ҫителӗклӗ ҫунӑ иккен. Патӑрьел районӗнче уйӑхри виҫен пӗрре-виҫҫӗмӗш пайӗ чухлӗ кӑна ҫунӑ.
Ҫуллахи уйӑхсенчи сывлӑш температурипе тата ҫумӑр ҫӑвассипе вӑл ытти ҫулхи вӑтам виҫе евӗрех пулмалла тесе шухӑшлаҫҫӗ синоптиксем.
Ҫӗнӗ Шупашкарти «Тӗкӗрҫ ращи» культурӑпа кану центрӗнче мини-зоокӗтес уҫӑлнӑ. Унта ятарлӑ вольерсем лартнӑ, тӑватӑ пакша илсе килнӗ.
Зоокӗтес паян, ҫӗртме уйӑхӗн 1-мӗшӗнче, уҫӑлнӑ. Ӑна уҫнӑ ҫӗре хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Олег Бирюков тата ытти тӳре-шара хутшӑннӑ.
Ку — ҫӗнӗ шупашкарсемшӗн пысӑк савӑнӑҫ. Вольерсене хӑш чӗрчуна вырнаҫтарассине нумай шутланӑ. Кайран пакша яма шут тытнӑ. Ку — Ҫӗнӗ Шупашкар палли. Малашне унта чӗрчунсем хутшӑнасса пӗлтерет тӳре-шара.
Уява килнӗ ачасем питӗ савӑннӑ. Хӑшӗ-пӗри пакшана вӑрттӑн та ачашлама пултарнӑ. Анчах малашне вӗсене тыттарма, ачашлаттарма чарӗҫ. Ку — чӗрчунсен тата ҫынсен хӑрушсӑрлӑхӗшӗн. Хӗлле вольерсене хӑтлӑлатӗҫ, ӑшӑрах тӑвӗҫ.
+1.3 °C